Ik ging naar de boekwinkel want het was tijd om boeken te kopen. Of eigenlijk om de reeks van boekenweekgeschenken aan te vullen waar ik er sinds 1984 niet één van heb gemist. Veertig op een rij, plus nog wat losse flodders van voor die tijd, het is wat waard en dan vooral in boekplezier.
Ik kocht de bundel Stad van zachte idioten / Verhalen uit Utrecht, samengesteld door Ronald Giphart. Ik vind mijzelf wel zacht en Utrechter, maar geen idioot, dus ik ben benieuwd naar wat ik nog mis.
Ik kocht het Boekenweekessay, Boto Banja, of: Het geheime genootschap van dansende schrijvers, van Raoul de Jong. De boekenweekessays heb ik wat minder trouwhartig aangeschaft, ik weet eigenlijk niet waarom. Niet omdat de term ‘essay’ me afschrikte, zoals het CPNB schijnt te denken. Omdat de titels me benieuwd maakten, vooral.
Dat was niet altijd garantie voor succes. Verder alles goed van Nico Dijkshoorn, essay in 2012, vond ik flauwe grappenmakerij beneden het niveau van Nico Dijkshoorn (wat je daar verder ook van mag vinden). Maar Zink van David van Reybrouck, uit 2016, heb ik met veel plezier gelezen.
Wat een idioot idee trouwens. Dat het woord ‘essay’ potentiële lezers zou afschrikken. Het staat nu inderdaad niet meer op het kaftje. Nou, dat zal schelen in de verkoop. Ik neem aan dat die verkoopcijfers bewijs zullen zijn voor het gelijk of ongelijk van de collectieve propagandastichting.
Ik kocht ook Man zonder rijbewijs, van Oek de Jong. Dat leverde aan de kassa nog een interessant gesprekje op. De verkoper van Broese — die ik van gezicht wel ken, maar van wie ik op de kassabon alleen kan zien dat hij 24 heet, wat me niet echt een bewijs van zijn bestaan lijkt — die verkoper dus merkte opgewonden op “dat er nu wel weer een relletje is rond Oek de Jong!”
O? Dat had ik dan gemist. Maar ja, er is tegenwoordig al snel wat te doen, met alle kans om het te missen. Wat zou-ie misdaan hebben?
Nou, hij was dus, met dit boek, genomineerd voor de Librisprijs, maar nu hadden ze geconstateerd dat het geen fictie was!
Daar kon ik inderdaad alleen maar meewarig het hoofd om schudden.
Ik behoor, als het om literatuur gaat, tot de zeer rekkelijken. Lezen is belangrijker dan de naam van degene die je leest. Willen jongeren alleen nog romantische frutsels onder de noemer young adult lezen? Laat ze! Als ze maar lezen.
Een spannend of interessant boek hoeft niet Nobelprijswaardig te zijn om gelezen te worden, als het maar gelezen wordt. En als er nu en dan een Multatuli of James Joyce of David Mitchell op het menu verschijnt, of een Mulisch of Hermans of Haasse, of desnoods een Reve of Carmiggelt, of god mag weten hoeveel schrijvers meer — de lijst blijft gelukkig eindeloos — zoveel beter!
En fictie? Tja… Oek de Jong is een schrijver, en geen slechte. Hij geeft woorden aan iets dat misschien wel echt is gebeurd, verzint er zinnen omheen die alleen hij heeft verzonnen. Alle non-fictie is feitelijk fictie, want altijd heeft er iemand tussen gebeurtenis en boek gezeten die de feiten in taal heeft omgezet en daarbij de fantasie heeft gebruikt.
Goed, ik weet ook wel dat er verschil is tussen non-fictie en een roman. Maar wij zijn mensen, en wat ons mens maakt is het vermogen om verhalen te vertellen die meer of minder dicht bij de werkelijkheid staan.
Zelfs het verhaal dat ik hierboven vertel, over die verkoper nummer 24 bij Broese, is mijn verwoording van de werkelijkheid, en niemand die kan bewijzen (behalve hij dan, en dan nog is het een getuigenis en geen bewijs) dat het zo is gebeurd of niet. Feit of fictie?
Die prijs, die heet nota bene Libris. Boeken! Daar gaat het om: boeken! En ja, die mogen dan best goed-geschreven zijn — voor een prijs mag je iets moeten doen.
Overigens heb ik van die rel rond Oek de Jong nog geen bewijs kunnen vinden. Maakt niet uit, het is een mooi verhaal. En dat boek lees ik toch wel.