Een vergeten roos

Meestal schrijf ik op deze plek een lovend stuk over een boek dat voor mij belangrijk was, of over de auteur daarvan. Dat doe ik dan naar aanleiding van een boekomslag waarvan ik er wekelijks één op Facebook zet.

Deze keer wordt dat lastig. Deze keer heb ik de omslag geplaatst van de Bulkboek-editie van De vuilnisroos, de debuutroman van Ben Borgart uit 1972. Ik las dat boek in februari 1981, dus op de maand af veertig jaar geleden. En ik kan me er helemaal niets meer van herinneren, behalve dat het nogal indruk maakte.

Het was een vruchtbare jaargang van Bulkboek. De vuilnisroos zat in een reeks met daarin ook een bundeling van verhalen van Herman Pieter de Boer (waarvan ik meteen alles ging lezen bij de bieb), Klaaglied om Agnes van Marnix Gijsen (ook meteen een favoriet), Metafiziese Jazz van Paul van Ostaijen (daarna ging ik voor de schoolkrant allerlei typografische dingen doen), De Metsiers van Hugo Claus (dat ik nogal naargeestig en benauwend vond, maar Claus bleef wel in m’n leeshoofd hangen), verhalen van W.F. Hermans (daar zag ik toen de waarde niet zo van), Liefdes schijnbewegingen van Remco Campert (Campert was leuk), iets over Multatuli (die begon bij mij pas na school te landen), over columnisten, en Het leven op aarde van Slauerhoff (die is bij mij nooit geland).

Om de een of andere reden kwam De vuilnisroos het hardst binnen. Als ik de tekst op het omslag lees, gaan er vaag wel wat belletjes rinkelen, maar een aha- of oja-moment heb ik niet. Ook niet als ik hier en daar een alinea lees.

Borgart wordt in de omslagtekst “een eenzame outlaw van deze tijd” genoemd. Dat zou iets kunnen verklaren. Net in deze tijd begon ik me, braaf jongetje als ik was, te interesseren voor de counter culture. Ik zag films als Easy Rider en One Flew Over the Cuckoo’s Nest, ik begon na te denken over dienstweigeren, ik ging eind 1981 naar de grote antikernwapendemonstratie in Amsterdam.

Dat was een bedje waarin De vuilnisroos blijkbaar wel wilde groeien.

Ik vermoed dat we het klassikaal gelezen hebben, of in ieder geval als onderdeel van de lessen Nederlands. En het maakte dus indruk.

Een jaar later kreeg ik voor mijn verjaardag De slakken van Canet d’Olt, het tweede boek van Borgart uit 1973. Dat was een dikke pil, in tegenstelling tot De vuilnisroos. Ik moet bekennen dat ik er wel in ben begonnen, maar het nooit heb uitgelezen…

Ook later ben ik nooit meer aan een Borgart begonnen, hoewel hij toch een twintigtal titels op zijn naam heeft staan.

Na dat succesvolle debuut wilde het niet meer zo lukken met Borgart. In het deel van de serie Geschiedenis van de Nederlandse literatuur dat de periode 1945–2005 beslaat komt hij niet voor. Wikipedia [¹] vermeldt, enigszins raadselachtig: “Begin jaren negentig zette uitgeverij De Bezige Bij de schrijver aan de kant.” Op 2 maart 2016 wordt via Facebook bekend gemaakt dat Borgart is overleden. In de NRC van die periode is er geen woord over te vinden.[²]

En toch en toch en toch maakte De vuilnisroos destijds diepe indruk.

Ach, rozen verwelken en schrijvers vergaan, maar een erg diepe indruk blijft meestal bestaan…