In de serie hoorspelen van heer Bommel, die ik bijna dagelijks beluister, ben ik nu aangeland bij Het platmaken, een verhaal uit 1969.
Het gegeven is vrij eh… plat. Ibele Zweder is van het schiereiland Prol gekomen om het Prolse denken in de wereld te verbreiden. Het motto daarvan is: doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg. Wie dik doet, kan beter platgemaakt worden. De knopenfabrikant Pastuiven Verkwil, die zich aanhoudend gekleineerd voelt vanwege zijn geringe gestalte, heeft wel oren naar die filosofie. Die blijkt gemakkelijk uit te dragen, zeker wanneer men ook nog gebruik maakt van de stuifzwammen die Ibele heeft meegebracht. Wie een dikdoener wil aanpakken hoeft alleen maar zijn gedrag in twijfel te trekken: “Wat deed jij op 2 januari van het vorig jaar? Nou?” Een snufje van de sporen van een Prolzwam slaat de dikdoener vervolgens letterlijk plat.
Het doet er overigens niet toe wat de betrokkene werkelijk deed op 2 januari van het vorig jaar. Sterker nog: het is beter als niet is na te gaan wat er op die datum gebeurde, want dat versterkt alleen maar de twijfel in de persoon.
Dit gegeven herkennen we natuurlijk meteen. Er zijn hedendaagse politici, waaronder wereldleiders maar ook lokale grootheden, die deze tactiek tot hun standaard hebben gemaakt. John Bolton, gewezen adviseur van de Amerikaanse president, doet daar ook maar weer eens een boekje over open. Dat hij met zijn walrussnor zo lijkt weggelopen te zijn uit het Bommeluniversum versterkt de herkenning alleen maar.
Ibele Zweder is het vooral om echte dikdoeners te doen. Zelf ambieert hij niets. Pastuiven Verkwil wil meer: gerechtigheid voor zijn kleine persoon — maar wat hij gerechtigheid noemt komt al in de buurt van wrokkige afrekening.
Het wordt nog erger. Als Ibele Zweder onwel wordt, vindt Verkwil nieuwe bondgenoten in de zakenlui Bul Super en Hiep Hieper, die de platmakerij groots aanpakken. Ze gebruiken het Prolse denken en de bijbehorende zwammen om de verkiezingen te winnen, zodat zij het voortaan voor het zeggen hebben in Rommeldam.
Uiteraard is het louter dankzij het dappere optreden van heer Bommel (en een eenvoudige list van Tom Poes) dat deze machtsovername wordt ontregeld, en alles toch nog op zijn pootjes komt. Zelfs de markies De Canteclaer, ook slachtoffer van een platte grol, moet toegeven dat hij zijn voortbestaan aan de parvenu Bommel te danken heeft.
Heel herkenbaar allemaal, ook al is het meer dan vijftig jaar geleden dat Toonder zijn parabel schreef. Maar ik vraag me nu en dan wel af wie onze heer Bommel gaat zijn (of liever nog Tom Poes).