Het viel me voor het eerst op toen ik Jakob Derwig hoorde, die reclame maakte voor een bank. Hij zei iets over álgoritmes. Dat was het enige dat me opviel, dat en dat die bank misschien wat sympathieker zou kunnen zijn dan andere banken.
ALgoritmes. Niet algoRITmen, zoals ik zelf zou zeggen. Als om te benadrukken dat ALgoritme familie is van de ALgebra. Sindsdien heb ik die vreemde beklemtoning, en dat meervoud, al vaker horen passeren.
De woorden zijn inderdaad aan elkaar verbonden. Algoritme komt van Al-Chwarizmi, een Perzische wiskundige die leefde in de 9ᵉ eeuw. Hij schreef een beroemd boek Hisab al-jabr wa al-muqabala oftewel ‘de theorie van transformatie en herstel’. En in de titel van dat boek herkennen we het woord al-jabr, dat dus transformatie betekent en zou transformeren naar ons woord algebra.
Al-Chwarizmi bedacht het concept algoritme, dat vooral in de informatica en de wiskunde wordt gebruikt.
Van Dale legt de nadruk inderdaad op de derde lettergreep, geeft de voorkeur aan het meervoud algoritmen boven algoritmes, en definieert algoritme als “systematisch stelsel voor het uitvoeren van berekeningen en de volgorde daarvan”. Die laatste woorden slaan op de volgorde van de uitvoering.
Toen we van de gulden overstapten op de euro leerden we een rekentrucje om een eurobedrag terug te rekenen naar guldens: vermenigvuldig het eurobedrag met 2 en tel er nog eens 10% bij op. 1,00 euro = 2,20 gulden. Zo’n rekenrecept is een algoritme.
In dit specifieke geval doet de volgorde van de stappen er trouwens niet toe, je kunt ook eerst 10% erbij doen en dan het geheel nog eens keer 2, dat geeft hetzelfde resultaat. En dat de volgorde niet uitmaakt kun je dan weer laten zien met behulp van algebra, maar dat zou nu te ver voeren.
Tegenwoordig hebben we ALgoritmes, en die hebben iets mysterieus. De NRC kondigt een filmpje met de titel ‘Wat is een algoritme eigenlijk?’ aan met deze tekst:
Deze wiskundige formules, gevoed door grote hoeveelheden data, sturen onze selectie van nieuws, entertainment en aankopen, vissen automatisch dieven en verdachten uit de massa.
Ja, uiteindelijk wel. Maar ze laten je dus ook euro’s omrekenen naar guldens. Zo simpel is het. Niets meer en niets minder. Het zijn gewoon recepten. Je zou er ook soep mee kunnen koken.
Algoritmen zijn niet per se spannend.
ALgoritmes daarentegen zijn een hype.